Bir zamanlar atı olan herkesin tanıyıp , kapısını çaldığı, atlarının ayaklarına nal çaktırdığı. Hemen herkesle ahbap olan, geçer akçe bir meslek erbabı Nalbant Osman amca. Şimdi nostalji olan, ancak büyük şehirlerin atlı spor kulüplerindeki sahalarında yüzlerce lira verip üye olarak binebildiğimiz atlar için ,en gerekli mesleğin yaşayan son, Ordu temsilcisi. iki kuşak öncesinde hepimizin kapısında bizlere hizmet ediyordu atlar. Ormandan odunumuzu ,Çeşmeden suyumuzu, Bahçeden fındığımızı hep atlarla taşırdık. Bahçeli evlerimizde özel ahırlarında besleyip tımarını yapar ,ayaklarına da düzenli olarak ,tırnaklarını korumak için nal denilen demir koruyucu çaktırırdık .Atın tırnağı çok özeldir onun için özel olarak mesleğin en iyisini tercih ederdik, işte Orduda bu işin en iyisi ,Ağaların beylerin at severlerin nalbantı Kizir Osman amca ,yıllarca severek yaptığı binlerce atın ayağına nal çaktığı, yarını olmayan mesleğini anlattı. Yok olan meslek nalbantçılığın yok olmasının nedenlerini anlattı. Kulakları ağır işiten Osman Amcaya sorduğum soruları , Berberlik mesleğinde rüştünü ispatlamış küçük yaşta meslek öğrensin diye, Babası tarafından ,Orduda adanalı berber Ömer e teslim ettiği, meslek öğrenerek Çambaşının tek berberi olan ,mesleğinde 40 yılını tamamlamış ,Büyük oğlu Berber İhsan kulağına eğilerek tekrarlayarak duymasına yardımcı oluyordu. -Eskiden At herşeydi, köyle ilgisi olan her ailenin atları olurdu. Köyden şehire atlarla gelinirdi, Atların konaklaması çalınmaması için hanlar vardı. O yıllarda at hırsızlığı çok olurdu. Köprübaşında Yürürlerin hanı vardı ,Laz Hamdi çalıştırırdı, Hacı Kazımın hanı vardı ,İbrahim çalıştırırdı ,Yüncüler sokağında Ermeni Hasanın hanı vardı ,Atın beslenmesi için ,başına içi saman ve arpa karıştırılarak doldurulan torbalar takılır,at beslenmesini yaparken .Bu günkü otoparklar gibi belli ücret verilerek atın rahat etmesi de sağlanırdı. Handa aygır atlar ,huysuz atlar, eşşek ve katırlar için özel bölmeler olurdu. Bir köşesinde de nallama işini yapan nalbantlar işlerini yapardı. O yıllarda Orduda Nalbantlık geçer akçe olduğu için belli başlı nalbantlar vardı. Hepsi de birbirinden üstün insanlardı hep yardımlaşırdılar. Nalbant Ermeni Hasan, Nalbant Yunis, Nalbant Dursun Ali ,Nalbant Kırışo Ahmet ,Nalbant Ermeni Ahmet ,Nalbant Murat ve Nalbant Hamdi vardı mesleğin duayenleriydi Allah rahmet etsin ,hepsi de gün boyu at nallarlardı atlar sıradaydı. Bir günde 57 at nalladığımı bilirim. Ben 1929 doğumluyum, öceliden İmamolarındanım, dedem o yıllarda muhtarlık yapmış eskiden muhtarlara kizir derlermiş bize de kizir Mehmetler derler .Mesleğe 1947 yılında Ermeni Süren Ustanın yanında demirci çırağı olarak başlayarak öğrendim dedi. Ali abimde Demirci Mıgır Ustanın yanında idi .Süren usta .Benimle birlikte Meletli Osmanın oğlu Dursun Aliye, Gercelinin Aliye, Yemişliden Topal Hüsnü ye örste nal dövüp yapmasını öğretti .Biz nal yapıyorduk. Osman la Süren Usta nalları çakıyordu .Kısa zamanda işi öğrenip bende nal çakmaya başladım.Atların eşşeklerin hepsinin nalları farklı farklıdır .Ayni ayakkabı numaraları gibi .İyi bir nalbant atın ayağını tutunca kaç numara nal olacağını hemen anlaması lazım.40 numara 13 santimdir.47 numara 9 santimdir. Katırın nalları 57 den başlar. Taylar için önce ölçü alınır. Atın tırnak mayası çok önemlidir yanlış çakılan bir mıh(nala çakılan çivi)atın ayağını sakat bırakır. İltihaplanma yapar müdahale edilmezse ayak şişer o attan daha hayır gelmez. dedi. Çaresi dedim. -Mıh değen yere nişadır ve gaz yağı koyup üzerine su değmesin diye muşamba ile kapatıp o vaziyette nallarız. bir haftaya kalmaz iyileşir. Bu meslek sırrıdır. Ustalarımızdan öğrendiğimiz şeyler. Şimdi duydum okulu açılıyormuş nalbantlığın belki bize de danışırlar, sorarlarsa söyleriz mesleğin inceliklerini.70 yılın birikimleri var. -Kimseye öğretmedin mi? ,ustalık yapıp çırak yetiştirmedin mi ? diye sordum. Dertlendi ,kızdı -Birkaç kişi geldi öğrenmek istedi ,baktı ki ağır iş, işin inceliği de var zorluğu da , vaz geçtiler işin kolayını tercih ettiler .Kimseye kızmıyorum bu meslek kaba gözükse de çok ince işçilik ister. Nalla tırnağı birbirine çaktığınız mıkın deri ile arası bir arpa boyudur ,bir santim üstü deridir, yanlış çaktınız mı atı sakat bırakırsınız .Bazen de at sizi sakat bırakır bu meslekte dikkatli olmazsanız Dedi. Bir seferinde ayağına bir at tekme atmış bacağı kırılmış. Rahvan at taşıyıp defalarca atımın nallamasına şahit olduğum için Kizir Osman amcanın yaptığı işi hep önemsemiş ,hep saygı duymuşumdur.Mesleğin nasıl zor olduğuna da defalarca şahit oldum. Bir seferinde nallanmak için ahırdan çıkartılan katırın ,ahır kapısının tavanına attığı tekmeleri görünce takibe aldım .Osman amcaya getirdiler. Katırı iki kişi zor zapt ediyordu .Bir kazığa bağlanan katırın burnuna yavşa adını verdiği ağaçtan yapılma kıskacı taktı ,adamların yardımıyla da ön ayağının birini semerin kaşına bağladı diğer çaprazdaki arka ayağını bilekten kuyruğuna dolayarak gayet rahat havaya kaldırıp ayağını nalladı.Bir seferinde de aygırlığı saldırgan hale dönüşen bir erkek atın testislerini ameliyatla alırken görmüştüm. O zaman kendisine olan sempatim biraz zayıflamış tı .Sonra sordum -Neden böyle şeyler yapmaya ihtiyaç duyuyorsun .Bırakın o hayvanda aygırlığını yapsın dedim. Bak Gallenco at çok güçlü bir hayvandır .Bu gücünün farkına bir kez varır da ,bunu insanlara zarar verme boyutuna taşırsa o atı kimse istemez .Devamlı at el değiştirir alan satar, alan satar. Her sahip değiştirdiğinde atın hırçınlığı ve saldırganlığı daha da artar ,sonunda canı yanan biri çeker vurur .Aygırı Kişneten daşşağıdır. Alınınca azgınlığı gider ,yaşamaya devam eder, eski Osmanlıda haremdeki zenci erkeklere yaptıkları gibi .Demişti olayı çok güzel ve mantıklı olarak izah etmişti. Kendi mantığınca haklıydı. Binlerce at nallayan Kizir Osman amcaya at taşıyan eski atçıları sordum. Gözleri parladı bir an eskilere gittiğini suratındaki ifadeden anladım ,kaşları bir kısıldı ,bir toplandı suratında bir tebessüm peydah oldu. -Ohooo kimler geldi, kimler geçti ne atlar ,ne ağalar ,ne beyler dedi. Katırco Ferhat ,Şifo Hulis ,Gallenco Sali ,Yunis, Kasımo Hüsnü, Velefendo Şükrü ,Vehbi ,Gavur İmam, Keleşo Durmuş, Mollamaro Durmuş ,Belikıro Osman, İmamo Şahap,Fahri Çelebi, Felo Hüdaver, Ercan, Poyrazo Selami, Kürt İsmet, Felo Sali, Bacıno Fethi, Saatçı ali, Kör Fikret, Kulaço Rıfat, Murat Uzunlar ,Felo Ağ dayı ,Osman Meydan ,Parmaksız Arif ,İnekçi Cemil, Şifo Mithat, Muzaffer Bacıno, Kotanalı Remzi ,Sılco Hasan, Topal Ahmet ,Aziz Ağanın Mustafa, Yarım Ağa Dursun ,Çağlar Atinkaya, Şenel Ağa, Durano Hamit, Ispo Ahmet ,Osmano Fahri ,Donubozuğun hamit,Çeteco Sabri,Marazın Rahmi ve daha niceleri dedi.Tireboludan Karabo Kemal ağa ile marazın Rahmi özel olarak aldırır atlarını nallatırmışlar. Nalbantların çok sık kullandığı ve önemini vurgulayan eski bir söz vardır.Cengiz Hanın söylediği varsayılan bu sözü hep söylerdi, yine söylettim. Bir çivi ,bir nalı kurtarır. Bir nal bir atı kurtarır. Bir at ,bir yiğidi kurtarır ,Bir yiğit bir ülkeyi kurtarır .Der. Önceleri binek hayvanları için geliştirilmiş olan nalbantlık mesleği demircilikle beraber gelişmiştir .Önceleri demir nal yokken atların ayaklarına tırnakları aşınmasın diye ,keçe, kalın bez, çaput ,kösele koruyucular sararlarmış. Osmanlı 1888 de baytar yetiştirmek için okul açmış ve buralarda nalbantlar yetişmesine öncülük etmiş. Hayatımızın içinde iken şimdi değişen şartlarla ,yerini motorize ulaşım araçlarının aldığı ,insanoğlunun ilk evcilleştirmiş olduğu atları şimdilerde fındık bahçelerinde çuval taşırken ve yaylalarda yol kenarlarına bırakılmış olarak görüyoruz. Bazı rahvan at meraklıları ve uzak yaylacıların dışında at taşıyanın olmadığı içinde Nalbantlık mesleği artık ilgi görmüyor. Kizir Osman amcaya hayranlıkla baktım .Gözlerinde bir devre imza atmış olmanın gururunu taşıyordu ,Bizim tanıyamadığımız, aile büyüklerimizi tanımış, atlarını nallamış ,bir devre şahitlik etmiş ,yok olan Nalbantlık mesleğinin son temsilcisi. Her sene eskiden olduğu gibi Çambaşına düzenli gidiyor ,Şimdi anılarıyla ve torunlarıyla başbaşa mesleğinin hatıralarıyla yaşıyor .İlgimizi, sevgimizi gösterip saygıyla ellerinden öptüm.

Editör: TE Bilisim